HET VERHAAL
Waltraud Strelow
geboren in Duitsland 1933
De Onvergetelijke Overlevingstocht van Waltraud Strelow
Precies 80 jaar geleden zwierf de toen 12-jarige Waltraud Strelow (1933-2018) door de uitgestrekte bossen van Oost-Pruisen en Litouwen. In de nasleep van het instortende Derde Rijk moest ze alleen zien te overleven. Ze behoorde tot de zogeheten Wolfskinderen; Duitse kinderen die, na de Russische inval, ontheemd door de wildernis trokken.
Waltraud werd door Russische soldaten meegenomen, maar wist te ontsnappen. Bijna een jaar lang zwierf ze, helemaal alleen, door de bossen. Een rasp, nog altijd een dierbaar bezit, hing al die maanden aan haar riem. Overleven was het enige wat telde.
Foto: Waltraud Strelow met rasp
Een ontmoeting in 2018
In het voorjaar van 2018 sprak Ilona Kevelham samen met Sjoerd Litjens Waltraud, inmiddels een oudere dame met een charmant Duits accent en gitzwart haar. Ze ontving ons hartelijk in haar kleine keuken, met koffie, thee en speciaal voor de gelegenheid gekochte koeken. Ondanks haar gruwelijke verleden straalde ze warmte en humor uit. Je zou bijna niet geloven welk onvoorstelbaar leed ze had doorstaan, al droeg ze de littekens ervan nog altijd met zich mee.
Foto's: Waltraud op haar 9de verjaardag - Huis in Dramburg
Van vluchteling tot prooi
Waltraud werd geboren in Marienburg, in het huidige Polen. Haar moeder stierf toen ze nog een peuter was. Ze werd gescheiden van haar broers en ondergebracht in verschillende pleeggezinnen, waar ze telkens opnieuw wegliep. Pas toen haar vader hertrouwde, kwam ze weer in een gezin terecht, in Königsberg en later Dramburg.
Begin 1945, terwijl het Derde Rijk op instorten stond en het Rode Leger naderde, sloegen Waltraud, haar stiefmoeder en haar vijf broertjes en zusjes samen met honderdduizenden andere burgers op de vlucht. De jongste, Gernot, was pas zeven maanden oud. Uiteindelijk vonden ze onderdak in een verlaten sanatorium in Bad Polzin, tot de Russen kwamen.
Het werd een bloedige strijd. Waltraud zat op de gang, weg van de ramen, waar de kogels doorheen floten. "Het waren Mongoolse soldaten,” herinnerde ze zich. "Ze stormden binnen en schreeuwden: goud, goud, goud! terwijl ze op het plafond schoten.” Alles werd hen afgenomen, zelfs het zilveren armbandje dat ze van haar vader had gekregen. In het park rond het gebouw lagen de lichamen opgestapeld, de sneeuw rood van het bloed.
’s Nachts kwamen de soldaten terug. "Kom, vrouw!” riepen ze, terwijl ze haar stiefmoeder meenamen en keer op keer verkrachtten. Toen Waltraud probeerde haar vast te houden, werd ze met een geweerkolf in haar gezicht geslagen. "Ik bloedde vreselijk. Ik verloor mijn tanden en kiezen aan die kant.”
Kaart van het succesvolle Sovjetoffensief in het Amerikaanse legerblad "Stars and Stripes".
Een tocht door de vrieskou
Na de aanval moesten de overlevenden de doden verzamelen. Waltraud’s taak was het afnemen van de identificatieplaatjes van de gesneuvelden. Maar ze had al snel door dat veel soldaten noodrantsoenen droegen: kaas, jam, suiker, chocolade, thee. "Ik stal van de doden soldaten om te kunnen eten.”
Ze werden opnieuw weggejaagd van deze plek. Haar broer Siegfried vond een kar en laadde de jongste kinderen erop. In de ijzige kou trokken ze verder, maar baby Gernot overleefde het niet. "We legden hem in een sinaasappelkistje en begroeven hem onder een boom op het kerkhof in Klausdorf. Die naam vergeet ik nooit meer.”
"Klausdorf. Die naam vergeet ik nooit meer.”
Een paar dagen later werden Waltraud en andere jongeren door Russische soldaten meegenomen. Ze moest helpen bij het verzamelen van vee, dat naar Rusland werd getransporteerd. Waltraud moest mee op die trein. Na een maand, ergens in Litouwen of Rusland, besloot ze te ontsnappen.
Sovjetmilitairen drijven gestolen koeien voor zich uit. Bij de doortocht in Duitsland werd massaal gestolen.
Wolfskind in de wildernis
Waltraud overleefde door bladeren te koken in een helm en boomschors te raspen met de rasp die ze onderweg vond. Ze sliep in verlaten huizen, stal lucifers van soldaten. Tot ze op een dag gewonde soldaten tegenkwam. Ze lieten haar meerijden, maar even later sloegen bij een hinderlaag, de granaten in. "Mijn benen bloedden. Granaatscherven sneden erin, en een kogel schampte mijn rechterzij.”
Ze werd naar een Russisch noodhospitaal gebracht, waar ze wekenlang moest blijven. Zodra ze kon lopen, werd ze weer op straat gezet. Overal waren andere zwervende kinderen zoals zij; allen Wolfskinderen. Maar Waltraud koos ervoor alleen te blijven.
Foto's van Waltraud Strelow door de jaren heen.
De tyfus brak uit
Pas in november bereikte ze Frankfurt aan de Oder. Daar, tussen duizenden vluchtelingen, zag haar stiefmoeder haar lopen. Ook haar broertjes en zusjes waren daar. Als een wonder.
De ellende was helaas nog niet voorbij. In een vluchtelingenkamp in Krakow am See kregen ze een kleine kamer. De lokale bevolking noemde hen "vluchtelingengespuis.” En toen, tijdens kerstmis, brak de tyfus uit. Haar stiefmoeder overleed als eerste. Op oudejaarsavond stierf haar broer Siegfried. De lichamen werden in een massagraf gegooid. Waltraud bleef achter met haar drie jongste broertjes en zusjes. Enkele weken later stond haar vader plotseling voor haar neus. Via het Rode Kruis had hij hen opgespoord.
Een nieuw thuis in Zwolle
Op haar zestiende was Waltraud actief als journalist en betrokken bij een politieke partij. Jaren later ontvluchtte Waltraud, bij opnieuw gebrek aan vrijheid, de DDR. Via Nordhorn waar ze een Nederlandse man ontmoette, kwam ze uiteindelijk in Nederland terecht en vestigde zich in Zwolle. Voor het eerst in haar leven voelde ze zich thuis, gewaardeerd als mens.
Waltraud Strelow’s verhaal is tachtig jaar oud, maar nog steeds levendig en actueel. "Jarenlang heb ik gezwegen, zelfs tegen mijn vijf kinderen,” zei ze. "Maar de beelden blijven terugkomen.” Haar verleden mag dan in een verwoeste wereld liggen, maar het leeft voort; in herinneringen, in littekens en in de kracht waarmee ze haar verhaal bleef delen.
Vergeet het verleden.
Je hebt vandaag de kans om je leven
een nieuwe richting te geven.
Waltraud Strelow
